Պատմություն Ամփոփում

1. 19-րդ դարի երկրորդ կեսին և 20-րդ դարի սկզբին տեքստիլ արդյունաբերության առաջատար երկրներում զարգանում էր արդյունաբերական հասարակությունը։ Հայաստանը Ռուսաստանի և կիսագաղութային Օսմանյան կայսրության մաս էր, որը բռնեց ինդուստրացման ուղին։ Այս իրավիճակը որոշեց Հայաստանի զարգացման առանձնահատկությունները նրա երկու հիմնական ոլորտներում։ Սակայն արդյունաբերական քաղաքակրթության ձեռքբերումները մտան նաև հայ իրականություն և սկսեցին ազդել մարդկանց ապրելակերպի, ապրելակերպի, աշխարհայացքի վրա։
Ի՞նչ բարեփոխումներ են իրականացվել 19-րդ դարում։ երկրորդ կեսին Ռուսաստանում։
Ներկայացրե՛ք դրանց ազդեցությունը Արևելյան Հայաստանի տնտեսական և սոցիալական կյանքի զարգացման վրա։
Ինչո՞ւ ցարիզմը ուժեղացրեց հայերի նկատմամբ ազգային ճնշման քաղաքականությունը։
Ուրվագծե՛ք արևմտահայության վիճակը Օսմանյան կայսրությունում.

19-րդ դարում Ռուսաստանը զգալի բարեփոխումների ենթարկվեց Ալեքսանդր II ցարի օրոք, ինչը մեծ ազդեցություն ունեցավ Արևելյան Հայաստանի վրա՝ Ռուսական կայսրության կազմում։ Այս ընթացքում իրականացված հիմնական բարեփոխումներից մի քանիսը ներառում են.
Ճորտերի ազատագրում (1861). Այս բարեփոխումը վերացրեց ճորտատիրությունը Ռուսաստանում՝ ազատելով միլիոնավոր ճորտերի գերությունից: Արևելյան Հայաստանում, որտեղ ճորտատիրությունն այնքան տարածված չէր, որքան Ռուսաստանի մյուս մասերում, այս բարեփոխումը դեռևս ազդեցություն ունեցավ տնտեսության վրա՝ ազատելով աշխատուժը արդյունաբերականացման և արդիականացման ջանքերի համար:
Կրթության բարեփոխումներ. Ալեքսանդր II-ն իրականացրեց կրթական բարեփոխումներ, ներառյալ տարրական կրթության ընդլայնումը և տեխնիկական դպրոցների հիմնումը: Սա նպաստեց գրագիտության տարածմանը և կրթված աշխատուժի աճին Արևելյան Հայաստանում՝ նպաստելով ինդուստրացմանը։
Երկաթուղու շինարարություն. Երկաթուղիների կառուցումը Ռուսաստանի արդյունաբերականացման ջանքերի կարևորագույն կողմն էր: Երկաթուղիները հեշտացնում էին փոխադրումները և առևտուրը՝ կապելով Արևելյան Հայաստանը Ռուսական կայսրության մյուս մասերին և խթանելով տարածաշրջանի տնտեսական զարգացումը։
Արդյունաբերության խրախուսում. Ռուսաստանի կառավարությունը խթաններ է տրամադրել արդյունաբերության զարգացման համար, ներառյալ սուբսիդիաները, հարկային արտոնությունները և պաշտպանիչ սակագները: Սա խրախուսեց Արևելյան Հայաստանում տեքստիլ գործարանների և արդյունաբերության այլ ճյուղերի հիմնումը` նպաստելով նրա տնտեսական աճին։
Ցարիզմի տակ գտնվող հայերի նկատմամբ ազգային ճնշման քաղաքականությունը բխում էր տարբեր գործոններից.

Աշխարհաքաղաքական նկատառումներ. Ռուսական կայսրությունը հայերին դիտարկում էր որպես պոտենցիալ անհավատարիմ բնակչություն՝ Օսմանյան կայսրության և հարևան այլ պետությունների հետ նրանց մշակութային և կրոնական կապերի պատճառով: Արդյունքում ռուսական կառավարությունը ձգտում էր վերահսկել և ձուլել հայ բնակչությանը՝ կանխելու հնարավոր անկարգությունները կամ անջատողական շարժումները։
Ռուսականացման քաղաքականություն. Ցարական վարչակարգը վարում էր ռուսացման քաղաքականություն, որի նպատակն էր պարտադրել ռուսական մշակույթը, լեզուն և կրոնը կայսրության ներսում գտնվող ոչ ռուս էթնիկ խմբերին, այդ թվում՝ հայերին: Այս քաղաքականությունը մարգինալացրեց հայկական մշակութային և լեզվական ինքնությունը և ձգտեց յուրացնել հայերին ռուսական մշակութային ավելի լայն շրջանակում:
Ռազմավարական շահեր. Արևելյան Հայաստանը ռազմավարական նշանակություն ուներ Ռուսական կայսրության համար Օսմանյան կայսրության և Պարսկաստանի հետ սահմանին գտնվելու պատճառով: Ցարական ռեժիմը ձգտում էր ուժեղացնել իր վերահսկողությունը տարածաշրջանի վրա՝ համախմբելու իր տարածքային տիրույթները և պաշտպանելու իր հարավային սահմանները։
Օսմանյան կայսրությունում արևմտահայերը բախվեցին անորոշ իրավիճակի, որը բնութագրվում էր խտրականությամբ, հալածանքով և բռնությամբ.

Խտրական քաղաքականություն. Օսմանյան կայսրությունը խտրական քաղաքականություն է իրականացրել իր հայ բնակչության նկատմամբ, ներառյալ խտրական հարկումը, հողի սեփականության սահմանափակումը և քաղաքական և տնտեսական իրավունքների սահմանափակումը:
Կոտորածներ և ցեղասպանություն. արևմտահայերը ենթարկվել են բազմաթիվ ջարդերի և ջարդերի, որոնց գագաթնակետն է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Հայոց ցեղասպանությունը, որի ժամանակ մոտ 1,5 միլիոն հայեր սիստեմատիկորեն սպանվել են Օսմանյան կառավարության կողմից:
Բռնի տեղահանում և տեղահանում. Օսմանյան կառավարությունը հայերի բռնի տեղահանումներ և տեղահանումներ իրականացրեց իրենց պապենական հողերից, ինչը հանգեցրեց համատարած տեղահանությունների, տառապանքների և մահվան:
Ընդհանուր առմամբ, Օսմանյան կայսրությունում արևմտահայերի վիճակը բնութագրվում էր հալածանքներով, բռնություններով և նրանց ներկայությունը տարածաշրջանից վերացնելու համակարգված փորձերով:

2.Հայ ազատագրական շարյումը XIX դարի երկրորդ կեսին թափ հավաքեց,ձևավորվեցին հասարակական-քաղաքական երեք հիմնական հոսանքներ, որոնք մշակում էին շարժման նոր գաղափարաղոսությունը, նախպատրաստում պայքարի ղինված փուլի ծավալումը։ Դրա առաջին լուրջ դրսևորումները եղան արևմտահայ սահմանադրական շարժումը և Զեյթունի 1862 թ․ ապաստամբությունը։Թվարկե՜ք երեք հոսանքները, նշե՜ք դրանց գլխավոր տարբերությունները։ Հայտնի ինչ ներկայացուցիչների գիտեք։ Ազգայնական գաղափարների տարածումը հայկական միջավայրում ինչ նշանակություն ունեցավ։Ներկայացրեք արևմտահայ սահմանադրական շարժման առաջացման պատճառները և նշանակությունը։Որոնք էին Զեյթունի 1862 թ․ ապստամբության պատճառները, նշեք հայտնի մասնակիցների։

19-րդ դարի հայ ազատագրական շարժումն իսկապես բազմաբնույթ էր, որտեղ առաջացան երեք հիմնական հասարակական-քաղաքական հոսանքներ.

Հնչակյան հեղափոխական կուսակցություն. Հնչակյան կուսակցությունը, որը հիմնադրվել է 1887 թվականին, քարոզում էր սոցիալիստական հեղափոխությունը՝ որպես հայոց ազատագրման միջոց: Նրանք հավատում էին զինված պայքարին և կազմակերպում տարբեր ապստամբություններ օսմանյան տիրապետության դեմ։ Հայտնի ներկայացուցիչներից են Ավետիս Նազարբեկյանը և Մարիամ Վարդանյանը։ Նրանց գաղափարախոսության նշանակությունը նրա հեղափոխական բնույթի մեջ էր՝ նպատակ ունենալով արմատական փոփոխություններ իրականացնել հասարակական-քաղաքական լանդշաֆտում։
Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն (ՀՅԴ կամ Դաշնակցություն). Հիմնադրվելով 1890-ին, Դաշնակցությունը ձգտում էր հայկական ինքնավարություն ստանալ Օսմանյան կայսրության կազմում քաղաքական միջոցներով, ինքնապաշտպանության և պարտիզանական պատերազմի հետ մեկտեղ: Նշանավոր դեմքերից են Քրիստափոր Միքայելյանը և Ստեփան Զորյանը։ ՀՅԴ-ի նշանակությունը նրա պրագմատիկ մոտեցման մեջ էր, որը համատեղում էր քաղաքական ակտիվությունը ռազմական դիմադրության հետ:
Սոցիալ Դեմոկրատ Հնչակյան Կուսակցություն. Հիմնադրվել է 1887 թվականին, Հնչակյան կուսակցությունը նպատակ ուներ սոցիալական արդարության և հայկական ինքնավարության համար: Նրանք հանդես էին գալիս սոցիալիստական բարեփոխումների օգտին և կազմակերպում տարբեր բողոքի ակցիաներ և գործադուլներ։ Հայտնի դեմքերից են Սիմոն Զավարյանը և Փարամազը։ Նրանց գաղափարախոսության նշանակությունը ազգային ազատագրության հետ մեկտեղ սոցիալական և տնտեսական հավասարության վրա էր:
Ազգայնական գաղափարների տարածումը հայկական միջավայրում նշանակալի էր մի քանի պատճառներով.

Մշակութային վերածնունդ. Ազգայնական գաղափարները հայերի մեջ մշակութային վերածնունդ առաջացրին, ինչը հանգեցրեց հայոց լեզվի, գրականության և արվեստի աշխուժացմանը:
Միասնություն և ինքնություն. ազգայնական գաղափարները խթանեցին միասնության և ինքնության զգացումը հայերի մեջ, չնայած տարբեր կառավարիչների օրոք սփռված էին տարբեր շրջաններում:
Դիմադրություն ընդդեմ ճնշումների. ազգայնական տրամադրությունները խթանեցին դիմադրությունը ճնշող վարչակարգերի դեմ, ինչը հանգեցրեց ինքնավարության և ազատագրման կազմակերպված շարժումների:
Միջազգային իրազեկում. Ազգայնական գաղափարների տարածումը բարձրացրեց միջազգային իրազեկությունը հայկական հարցի վերաբերյալ՝ ստանալով աջակցություն համակիր անհատների և կազմակերպությունների կողմից ողջ աշխարհում:
Արեւմտահայ սահմանադրական շարժումը ի հայտ եկավ ի պատասխան Օսմանյան կայսրության ճնշող քաղաքականության եւ քաղաքական բարեփոխումների ցանկության։ Շարժումը ձգտում էր ապահովել սահմանադրական իրավունքներ և բարեփոխումներ օսմանյան համակարգում, այլ ոչ թե ուղղակի անկախություն: Այն նշանակալից էր, քանի որ այն նշանավորեց անցում դեպի ոչ բռնի քաղաքական ակտիվություն և ճանապարհ հարթեց Օսմանյան կայսրությունում Հայաստանի Ազգային ժողովի վերջնական ստեղծման համար:

Զեյթունի 1862-ի ապստամբությունը նշանավոր ապստամբություն էր օսմանյան տիրապետության դեմ Զեյթուն քաղաքում (այժմ՝ Սուլեյմանլի՝ Թուրքիայում): Ապստամբությունը բռնկվեց ծանր հարկերի, զորակոչի և օսմանյան իշխանությունների կողմից վատ վերաբերմունքի պատճառով դժգոհությունների պատճառով: Հայտնի մասնակիցների թվում են Մեգերդիչ Աբեղյանը և Գևորգ Չավուշը։ Ապստամբությունը նշանակալից էր, քանի որ այն ցույց տվեց հայերի պատրաստակամությունը դիմակայելու օսմանյան ճնշումներին և ճանապարհ հարթեց ապագա ապստամբությունների և ազատագրական շարժումների համար:

3. Հայ ազգային-ազատագրական շարժման ընթացքը որոշակիորեն կախված էր նաև Ռուսաստանյան կայսրության և մյուս խոշոր տերությունների արտաքին քաղաքականությունից, նրանց դիրքորոշումից: Շուտով միջազգային հարաբերությունների օրակարգումիրձևակերպումն ստացավ Հայկական հարցը:
Ո՞ր պատերազմի հետ կապված և ո՞ր պայմանագրերով միջազգային դիվանագիտության մեջ մտավ Հայկական հարցը: Պարզաբանեք հարցի էությունը: Արտահայտեք ձեր տեսակետը հարցի միջազգային վերաբերյալ, գնահատեք հայտնի «61-րդ հոդվածը»:

Հայ ազգային-ազատագրական շարժումն իսկապես միահյուսված էր տարբեր խոշոր տերությունների, մասնավորապես Ռուսական կայսրության արտաքին քաղաքականությանը՝ հաշվի առնելով նրա զգալի հայ բնակչությունը: Հայկական հարցը միջազգային ուշադրության և կարևորության է արժանացել հիմնականում Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում և դրանից հետո։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Ռուսական կայսրությունը, որն ուներ զգալի հայ բնակչություն, բախվեց Օսմանյան կայսրության հետ: Սա հանգեցրեց Հայոց ցեղասպանությանը, որտեղ հարյուր հազարավորից մինչև մեկ միլիոն հայեր սպանվեցին կամ բռնի տեղահանվեցին օսմանյան կառավարության կողմից: Այս ժամանակաշրջանում հայերի ծանր վիճակը գրավեց միջազգային ուշադրությունը, հատկապես դաշնակից տերությունների, ինչպիսիք են Ֆրանսիան, Միացյալ Թագավորությունը և հետագայում Միացյալ Նահանգները:

Հայկական հարցը միջազգային դիվանագիտություն է մտել հատկապես Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո մի քանի պայմանագրերի միջոցով, որոնցից առավել նշանակալից է 1920թ. Սեւրի պայմանագիրը: Այնուամենայնիվ, Սեւրի պայմանագիրը երբեք ամբողջությամբ չիրականացվեց տարբեր գործոնների պատճառով, այդ թվում՝ թուրքական անկախության պատերազմի պատճառով, որը հանգեցրեց պայմանների վերանայման, որի արդյունքում 1923 թվականին կնքվեց Լոզանի պայմանագիրը: պետությունը, իսկ Հայաստանը հետագայում կլանվեց Խորհրդային Միության մեջ։

«Հոդված 61»-ը վերաբերում է Սեւրի պայմանագրի կոնկրետ կետին, որը վերաբերում էր նախկին Օսմանյան կայսրության տարածքներում փոքրամասնությունների, այդ թվում՝ հայերի պաշտպանությանը։ Այն նպատակ ուներ երաշխավորել նրանց իրավունքները և ապահովել նրանց անվտանգությունը։ Այնուամենայնիվ, Սևրի պայմանագրի չկատարումը փաստացի վիճարկեց 61-րդ հոդվածը:

Միջազգային տեսանկյունից Հայկական հարցը կարևորում է ազգային ինքնորոշումը աշխարհաքաղաքական իրողությունների և խոշոր տերությունների շահերի հետ հավասարակշռելու մարտահրավերները։ Միջազգային հանրության ձախողումը` կանխելու կամ համարժեք արձագանքելու Հայոց ցեղասպանությանը, մնում է պատմության ողբերգական գլուխը և ընդգծում է մարդու իրավունքների ոտնահարմանն ու վայրագություններին արագ և արդյունավետ կերպով արձագանքելու կարևորությունը:

Ինչ վերաբերում է իմ տեսակետին, ապա ես Հայկական հարցը տեսնում եմ որպես միջազգային հարաբերություններին հաճախ բնորոշ բարդությունների և անարդարությունների վառ օրինակ։ Թեև ջանքեր էին գործադրվում միջազգային պայմանագրերի և դիվանագիտության միջոցով լուծելու հայերի վիճակը, հայկական իրավունքների պաշտպանության և ցեղասպանությունը կանխելու վերջնական ձախողումը հիշեցնում է հակամարտությունների կանխարգելման և կարգավորման ավելի ուժեղ մեխանիզմների, ինչպես նաև փոքրամասնությունների իրավունքների պաշտպանության անհրաժեշտության մասին: ամբողջ աշխարհում։

4.XIX դարի60-ական թթ. վերջերից հայ ատզատագրական պայքարը քայլ առ քայլ դրվեց կազմակերպված հիմքերի վրա: Առաջ եկան ազգային-քաղաքական կազմակերպությունները, որոնք գլխավորեցին հայ ժողովրդի պայքարը անկախության և ժողովրդավարական իրավունքների ձեռքբերման համար: Հայաստանի ազատագրության շարժումը մտավ զինված պայքարի փուլը:
Թվարկեք հայտնի խմբակներն ու կազմակերպությունները: Պարզաբանեք ազգային կուսակցությունների ստեղծման անհրաժեշտությունը:
Պատրաստեք համառոտ զեկույց ազգային կուսակցություններից որևէ մեկի մասին՝ օգտվելով լրացուցիչ գրականությունից և համացանցի նյութերից:
Որոն՞ք էին հայդուկային շարժման առաջացման պատճառները: Փվարկեք ձեզ հայտնի հայդուկների:
Ներկայացրեք ձեր լիրելի ֆիդայու կերպարը, մեկնաբանեք ձեր ընտրությունը:

1960-ականների վերջերին հայ ազատագրական պայքարը ականատես եղավ տարբեր խմբերի և կազմակերպությունների ի հայտ գալուն, որոնք նվիրված էին հայ ժողովրդի անկախությանն ու ժողովրդավարական իրավունքներին հասնելուն: Այս ընթացքում հայտնի խմբերից և կազմակերպություններից մի քանիսը ներառում էին.

Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն (ՀՅԴ). Հիմնադրվելով 19-րդ դարի վերջին, Դաշնակցությունը նշանակալի դեր է խաղացել հայ ազգային-ազատագրական շարժման մեջ։ Այն ջատագովում էր Հայաստանի անկախությունը և նպաստում զինված պայքարին օսմանյան տիրապետության դեմ։
Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակ (ASALA). 1970-ականներին ստեղծված ASALA-ն նպատակ ուներ զինված դիմադրության և ահաբեկչական գործողությունների միջոցով հասնել Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանը և անկախ հայկական պետության ստեղծմանը:
Հայոց Համազգային Շարժում (ՀՀՇ). 1980-ականների վերջին ձևավորված ՀՀՇ-ն վճռորոշ դեր խաղաց Խորհրդային Միությունից Հայաստանի անկախացման շարժման մեջ: Կազմակերպեց զանգվածային բողոքի ցույցեր և ցույցեր՝ նպաստելով Հայաստանում խորհրդային կարգերի փլուզմանը։
Հայ դեմոկրատական ազատական կուսակցություն (ՌԱԿ). Հայտնի է նաև որպես Ռամկավար կուսակցություն, ՌԱԿ-ը ի հայտ է եկել 20-րդ դարի սկզբին և ջատագովել է ժողովրդավարական բարեփոխումների և հայկական ազգային իրավունքների համար:
Ազգային կուսակցությունների ստեղծումը անհրաժեշտ էր կազմակերպված և համաձայնեցված ջանքերի անհրաժեշտությամբ՝ մարտահրավեր նետելու ճնշող վարչակարգերին և պաշտպանելու հայ ժողովրդի իրավունքներն ու շահերը: Այս կուսակցությունները ծառայում էին որպես քաղաքական մոբիլիզացման, գործունեության համակարգման և հայկական շահերի ներկայացման հարթակներ ինչպես ազգային, այնպես էլ միջազգային հարթակներում:

Համառոտ զեկույց Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության մասին.

Հայ Յեղափոխական Դաշնակցությունը (ՀՅԴ), որը հայտնի է որպես Դաշնակցություն, Հայաստանի ամենահին և ազդեցիկ քաղաքական կուսակցություններից է։ 1890 թվականին Թբիլիսիում (Վրաստան) հիմնադրված ՀՅԴ-ն առանցքային դեր է խաղացել 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի սկզբի հայ ազգային-ազատագրական շարժման մեջ։

Դաշնակցութեան առաջնահերթ նպատակը եղել է անկախ ու միացեալ Հայաստանի կայացումը՝ զերծ օտար գերիշխանութիւնից։ Այս նպատակին հասնելու համար կուսակցությունը հանդես է եկել օսմանյան և հետագայում խորհրդային իշխանության դեմ զինված դիմադրության օգտին՝ զինված պայքարը դիտելով որպես ինքնապաշտպանության և ազատագրման օրինական միջոց։

Իր պատմության ընթացքում Դաշնակցությունը գործել է թե՛ որպես քաղաքական կուսակցություն, թե՛ որպես ռազմականացված կազմակերպություն՝ մասնակցելով պարտիզանական կռիվներին, դիվերսիաներին և քաղաքական ակտիվությանը։ Այն վճռորոշ դեր է խաղացել Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ օսմանյան հալածանքների և ցեղասպանության դեմ հայկական դիմադրության մեջ՝ մոբիլիզացնելով հայ կամավորներին և կազմակերպելով ինքնապաշտպանական ստորաբաժանումներ։

Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո ՀՅԴ-ն մասնակցել է կարճատև Հայկական Առաջին Հանրապետության ստեղծմանը (1918-1920 թթ.) և շարունակել իր պայքարը հանուն Հայաստանի անկախության խորհրդային տարիներին։ Չնայած սովետական իշխանության օրոք ենթարկվելով բռնաճնշումների և հալածանքների, Դաշնակցությունը պահպանեց իր ընդհատակյա ներկայությունը և շարունակեց պաշտպանել հայոց ազգային իրավունքները:

Խորհրդային Միության փլուզումից հետո Դաշնակցությունը հանդես եկավ որպես անկախ Հայաստանի հիմնական քաղաքական ուժ՝ մասնակցելով խորհրդարանական ընտրություններին և կոալիցիոն կառավարություններին։ Այն ակտիվ է մնացել հայաստանյան քաղաքականության մեջ՝ առաջ մղելով հայկական ազգային շահերը, պաշտպանելով սոցիալական արդարությունը և լուծելով այնպիսի հարցեր, ինչպիսիք են Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը և Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը:

Այսօր ՀՅԴ-ն շարունակում է նշանակալից դեր խաղալ աշխարհասփյուռ հայկական համայնքներում՝ ներկայացնելով հայության շահերը և նպաստելով հայապահպանությանն ու ժառանգությանը:

Հայդուկային շարժումը ի հայտ եկավ 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին, որպես պատասխան օսմանյան տիրապետության տակ գտնվող հայերի դեմ իրականացվող ճնշումներին և հալածանքներին։ Հայդուկները հայ պարտիզաններ էին, ովքեր զինված դիմադրություն էին ցույց տալիս օսմանյան իշխանությունների և քրդական ցեղերի դեմ՝ ձգտելով պաշտպանել հայկական համայնքներին և հաշվեհարդար տեսնել նրանց դեմ իրականացված վայրագությունների դեմ։

Հայդուկային շարժման հետ կապված որոշ հայտնի գործիչներ ներառում են.

Անդրանիկ Օզանյան. Հայ լեգենդար զորահրամանատար և պարտիզանական առաջնորդ Անդրանիկը Օսմանյան տիրապետության դեմ հայկական դիմադրության նշանավոր դեմք էր: Նա ղեկավարել է բազմաթիվ հաջող արշավներ օսմանյան ուժերի դեմ և դարձել հայկական անհնազանդության և տոկունության խորհրդանիշ:
Սերոբ Աղբյուր. Հայդուկների մեկ այլ նշանավոր առաջնորդ Սերոբ Աղբյուրը կազմակերպեց ինքնապաշտպանական ստորաբաժանումներ և գլխավորեց զինված դիմադրության գործողություններ Արևելյան Անատոլիայում օսմանյան և քրդական ուժերի դեմ:
Գևորգ Չաուշ. Հայտնի է իր խիզախությամբ և խիզախ սխրանքներով, հայդուկ զորավար էր, ով կատաղի կռվել է օսմանյան բռնաճնշումների դեմ և պաշտպանել հայկական գյուղերը հարձակումներից:
Հայդուկային շարժումը վճռորոշ դեր խաղաց հայ համայնքների պաշտպանության և հայապահպանության գործում հսկայական դժվարությունների և հալածանքների ժամանակաշրջանում: Չնայած ճնշող դժվարություններին, հայդուկ մարտիկները ցուցաբերեցին ուշագրավ քաջություն և տոկունություն գոյատևման և արժանապատվության համար պայքարում:

Ինչ վերաբերում է սիրելի կերպարին Անդրանիկ Օզանյանն աչքի է ընկնում իր բացառիկ առաջնորդությամբ, քաջությամբ, հայ դատին նվիրումով։ Նրա ռազմավարական հմտությունը և հայկական իրավունքների պաշտպանությանն ուղղված անսասան նվիրվածությունը նրան դարձրել են հայկական դիմադրության և տոկունության մնայուն խորհրդանիշ պատմության ընթացքում:

5. Հայ ժողովուրդը շարունակում էր հաստատակամորեն պայքարել իր պատմական իրավունքների վերականգման և ժամանակի առաջադիմական միտումների համահունչ զարգանալու համար։ Սակայն հոգեվարք ապրող Օսմանյան կայսրությունը քազաքակիրթ մոտեցում որդեգրելու փոխարեն որոշել էր պարպարոսական լուծում տալ Հայկական հարին։Ով էր հայերի ցեղասպանական ծծրագրի առաջին հեղինակն ու իրագործողը։Ինչ հետևանքներ ունեցան 1890-ական թթ․ հայկական կոտորածները։ Վերհանեք Սասունի, Զեյթունի և Վանի հերոսական կռիվների նշանակությունը։

Հայ ժողովուրդը շարունակեց համառ պայքարել իր պատմական իրավունքների վերականգնման և ժամանակի առաջադեմ միտումներին համահունչ զարգանալու համար։ Սակայն տառապող Օսմանյան կայսրությունը, ղազախական ոճի մոտեցում որդեգրելու փոխարեն, որոշեց դիվանագիտական լուծում տալ հայկական Հարիին։
Ո՞վ է եղել հայերի ցեղասպանության ծրագրի առաջին հեղինակն ու իրականացնողը.
Որո՞նք էին 1890-ականների հետևանքները: հայկական ջարդերը։ Ընդգծե՛ք Սասունի, Զեյթունի և Վանի հերոսամարտերի նշանակությունը։
ChatGPT
Հայերի դեմ ուղղված ցեղասպանության ծրագրի առաջին հեղինակն ու իրականացնողը եղել է Օսմանյան կայսրության սուլթան Աբդուլ Համիդ II-ը։ Նա 1890-ականներին նախաձեռնեց մի շարք կոտորածներ և բռնի տեղահանումներ, որոնք ուղղված էին հայ բնակչությանը, որոնք ավարտվեցին Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ լայնորեն ճանաչված Հայոց ցեղասպանությունով:

1890-ականների հայկական ջարդերի հետեւանքները կործանարար էին։ Հազարավոր հայեր սպանվեցին, իսկ շատերը տեղահանվեցին իրենց տներից։ Այս իրադարձությունները բարձրացրին լարվածությունը հայ բնակչության և օսմանյան կառավարության միջև, ինչը հանգեցրեց հետագա հալածանքների և, ի վերջո, հիմք հանդիսացավ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ավելի լայնածավալ ցեղասպանության համար:

Սասունի, Զեյթունի և Վանի հերոսամարտերը հայ ժողովրդի համար դիմադրության նշանակալից պահեր էին հալածանքների այս շրջանում։ Այս մարտերը ցույց տվեցին հայերի վճռականությունը պաշտպանելու իրենց համայնքները և դիմադրելու օսմանյան ուժերին: Սասունի, Զեյթունի և Վանի պաշտպանները քաջաբար կռվեցին ճնշող դժվարությունների դեմ՝ հույս և անհնազանդություն ներշնչելով հայերին, որոնք հալածանքների էին բախվում ողջ կայսրությունում: Նրանց դիմադրությունը նաև միջազգային ուշադրությունը հրավիրեց հայերի ծանր վիճակի վրա և օգնեց աջակցել նրանց գործին:

6. XX դարի սկզբին ազգային շարժումները նոր ընթացք ստացան Արևմտյան Հայաստանում, ծավալեց ազգային, ժողովրդավարական և սոցիալական իրավունքների համար հզոր պայքար նաև Արևելյան Հայաստանում։
Ինչու փոխվեց հայ ազգային ղեկավար ուժերի մարտավարությունը XX դարասկզբին։ Վերհիշեք երբ է տեղի ունեցել Ս․ Առաքելոց վանքի կռիվը։ Ձեր կարծիքով ինչու Սասունի 1904 թ․ ապստամբությունն ավարտեց անհաջողությամբ։
Պարզաբանեք հայդուկայի պայքարի նշանակությունը։
Ինչու էր ցարիզմը համառորեն փորձում սահմանափակել Հայ առաքելական եկեղեցու իրավունքները և փակել հայկական դպրոցները։
Ներկաըացրեք հայ թաթերական 1905-1906 թթ․ կռիվների արդյունքները և դասերը:

20-րդ դարասկզբին Հայաստանի ազգային ղեկավար ուժերի մարտավարության փոփոխությունը կարելի է վերագրել մի քանի գործոնների. Կարևոր տարր էր հայության աճող գիտակցությունն ու ցանկությունը ազգային, ժողովրդավարական և սոցիալական իրավունքների նկատմամբ: Այս ժամանակաշրջանը ականատես եղավ քաղաքական բարեփոխումների և ինքնավարության համար աճող գրգռվածության՝ սնուցված Օսմանյան կայսրության և Ցարական Ռուսաստանի ճնշող քաղաքականությանը հակազդելու ցանկությամբ:

Առաքելոց վանքի Ս. Այն ընդգծեց հայերի պատրաստակամությունը դիմակայելու օսմանյան ճնշումներին և առաջացրեց ազգային գիտակցության նոր զգացում: Այս միջոցառումը ցույց տվեց հայ ազգային շարժման նկատմամբ առավել կազմակերպված և ռազմավարական մոտեցման անհրաժեշտությունը։

1904 թվականին Սասունի ապստամբությունը Եփրեմ խանի գլխավորությամբ նպատակ ուներ վիճարկել պարսկական տիրապետությունը Արևմտյան Հայաստանում։ Այնուամենայնիվ, այն ի վերջո ավարտվեց անհաջողությամբ՝ պայմանավորված գործոնների համակցությամբ, ներառյալ հայկական մյուս խմբակցությունների անբավարար աջակցությունը, համակարգման բացակայությունը և պարսկական կառավարության ճնշող ռազմական ուժը: Ապստամբության ձախողումն ընդգծեց հայ ազգային շարժման շրջանակներում միասնական և համակարգված գործողությունների կարևորությունը։

Հայդուկա պայքարի նշանակությունը կայանում է նրանում, որ նրա դերը որպես պարտիզանական դիմադրության շարժում Արևմտյան Հայաստանում օսմանյան ճնշումների դեմ: Հայդուկաները հայտնի էին իրենց հանդուգն արշավանքներով և դիվերսիոն մարտավարությամբ, ինչը զգալի մարտահրավեր էր օսմանյան իշխանությանը: Թեև, ի վերջո, ճնշվեց օսմանյան կառավարության կողմից, Հայդուկայի պայքարը ոգեշնչեց դիմադրության այլ շարժումներ և նպաստեց ազատության և ինքնավարության համար հայկական ավելի լայն պայքարին:

Ցարիզմի փորձերը՝ սահմանափակելու Հայ առաքելական եկեղեցու իրավունքները և փակել հայկական դպրոցները, կարելի է հասկանալ նրա ռուսաֆիկացման ավելի լայն քաղաքականության համատեքստում։ Ռուսական կայսրությունը ձգտում էր կենտրոնացնել իշխանությունը և ճնշել էթնիկ և կրոնական ինքնությունները, որոնք մարտահրավեր էին նրա իշխանությանը: Սահմանափակելով հայ եկեղեցու ազդեցությունը և սահմանափակելով հայալեզու կրթությունը՝ ցարիզմը նպատակ ուներ հայերին յուրացնել ռուսական մշակույթին և խաթարել նրանց ազգային ինքնության զգացումը։

1905-1906 թվականների հայկական թատերական բեմադրությունը նշանակալի մշակութային և քաղաքական երևույթ էր։ Այն հարթակ ստեղծեց հայ ազգային ինքնության արտահայտման համար և ծառայեց որպես դիմադրության միջոց ճնշող վարչակարգերի դեմ։ Թատերական ներկայացումները հաճախ հայրենասիրության, համերաշխության և անհնազանդության ուղերձներ էին հաղորդում՝ հանդիսատեսին ոգեշնչելով անարդարության դեմ քայլեր ձեռնարկել: Թեև այս արտադրությունների անմիջական արդյունքները կարող էին սահմանափակ լինել, դրանք կենսական դեր խաղացին հայկական ազգային շարժմանն աջակցելու և հայերի մեջ միասնության զգացում խթանելու գործում:

7. Օսմանյան կայսրությունը XX դ. սկզբին անկասելիորեն գնում էր դեպի կործանում: Երիտթուրքերի կուսակցությունը, գալով իշխանության, փորձ արեց արդիականացնելուտերությունը. երկիրը հռչակվեց սահմանադրական միապետուտյուն, ազդարարվեց ժողովրավարական իրավունքների մասին: Սակայն դա ձևական քողն էր, որի տակ թաքնված էր երիտթուրքերի իսկական էությունը՝ մարդատյացությունը և մեծապետական ազգայնամոլությունը:
Ո՞ր իրադարձության արդյունքում իծխանության եկան երիտթուրքերը: Ի՞նչ գաղափարախուսություն որդեգրեցին նրանքարտաքին և ներքին քաղաքականության մեջ:
Միջազգային ի՞նչ իրադրությունում վերաբացվեց Հայկական հարցը: Ինչո՞ւ թուրքական կողմինի վերջոհաջողվեց հերթական անգամ տապալել հայկական բարենորոգումների գործադրումը:

Երիտթուրքերը իշխանության եկան 1908 թվականի հեղափոխության արդյունքում, որն առաջին հերթին պայմանավորված էր սուլթան Աբդուլ Համիդ II-ի ավտոկրատ կառավարումից դժգոհությամբ։ Հեղափոխությունը հանգեցրեց օսմանյան սահմանադրության վերականգնմանը և սահմանադրական միապետության հաստատմանը, որի արդյունքում կառավարությունը վերահսկողություն ստանձնեց Միության և առաջադիմության կոմիտեն, որը նաև հայտնի է որպես երիտթուրքեր:

Երիտթուրքերի որդեգրած գաղափարախոսությանը թե՛ արտաքին, թե՛ ներքին քաղաքականության մեջ բնորոշ էր ազգայնականության և արդիականացման միաձուլումը։ Ներքին առումով նրանք նպատակ ունեին կենտրոնացնել իշխանությունը, արդիականացնել ինստիտուտները և խթանել թուրքական ազգայնականությունը, հաճախ փոքրամասնությունների իրավունքների հաշվին: Արտաքին քաղաքականության մեջ նրանք վարում էին պանթուրքիզմի քաղաքականություն՝ ձգտելով միավորել թյուրքական ժողովուրդներին տարբեր շրջաններում օսմանյան ղեկավարության ներքո, միաժամանակ նպատակ ունենալով արդիականացնել կայսրությունը՝ պահպանելու իր տարածքային ամբողջականությունն ու անկախությունը։

Հայկական հարցը միջազգային ասպարեզում վերաբացվեց Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին: Օսմանյան կայսրությունը պատերազմի մեջ մտավ Կենտրոնական տերությունների (Գերմանիա և Ավստրո-Հունգարիա) կողմում, ինչը նրան ուղղակի հակասության մեջ դրեց դաշնակից տերությունների, մասնավորապես՝ Ռուսաստանի, Բրիտանիայի, և Ֆրանսիան։ Պատերազմի քաոսի պայմաններում երիտթուրքական կառավարությունը կայսրության հայ բնակչությանը ընկալում էր որպես պոտենցիալ հինգերորդ շարասյուն, որը կասկածվում էր դաշնակից ուժերին աջակցելու կամ անկախության ձգտման մեջ:

Թուրքական կողմին հաջողվեց տապալել հայկական բարեփոխումների իրականացումը հիմնականում պատերազմի անհրաժեշտության և կայսրության ներսում տիրող ներքին քաոսի պատճառով։ Օսմանյան կառավարությունը, երիտթուրքերի գլխավորությամբ, օգտագործեց պատերազմի քողարկումը հայ բնակչության դեմ ուղղված հալածանքների և ցեղասպանությունների համակարգված արշավ իրականացնելու համար, որի հետևանքով զոհվեց մոտ 1,5 միլիոն հայ: Այս ցեղասպանությունը, որը հայտնի է որպես Հայոց ցեղասպանություն, իրականացվել է պատերազմի ժամանակների անհրաժեշտության և ազգային անվտանգության քողի ներքո՝ փաստացիորեն խոչընդոտելով հայ բնակչության պաշտպանությանն ուղղված բարեփոխումների իրականացման ցանկացած փորձ: Բացի այդ, Առաջին համաշխարհային պատերազմի պատճառով առաջացած խառնաշփոթը դժվարացրեց միջազգային դերակատարների արդյունավետ միջամտությունը և բարեփոխումներ իրականացնելը:

8.XX դարի սկզբին մեծ տերությունների մեջն եղած արմատական հակասությունները հանգեցրին ընդհանուր պատերազմի։ Այն ընթացավ երկու խմբավորումների՝ Եռյակ դաշինքի (Քառյակ միություն) և Անտանտի միջև։ Առաջին աշխարհամարտի բաղկացուցիչ մասը կազմեց Կովկասյան ճակատը, որտեղ հերթական անգամ բաղխեցին Ռուսաստանը և Թուրքիան։ Մեծ էին հայերի ակնկալիքները ռուսական զենքի հաղթանակից։
Ներկայացրեք Ռուսաստանյան և Օսմանյան կայսրությունների նպատակները Առաջին աշխարհամարտում։ Որոնք էին Կովկասյան ճակատի գլխավոր ռազմաքաղաքական արդյունքները 1914-1916 թթ․
Ինչպես սկզբնավորվեց ու ծավալվեց հայ կամավորական շարժումը Կովկասյան ճակատում։ Թվարկեք ջոկատները, հրամանատարներին և նրանց ռազմական հաջողությունները։

Ռուսական կայսրությունը Առաջին համաշխարհային պատերազմի մեջ մտավ 1914 թվականին մի քանի նպատակներով, այդ թվում՝ ապահովելով մուտք դեպի տաք ջրային նավահանգիստներ, վերահսկողություն հաստատելով Սև ծովի նեղուցների վրա և ընդլայնելով իր ազդեցությունը Կովկասի տարածաշրջանում: Մյուս կողմից, Օսմանյան կայսրությունը նպատակ ուներ պաշտպանել իր տարածքային ամբողջականությունը, պահպանել վերահսկողությունը Կովկասում և Մերձավոր Արևելքում իր տարածքների նկատմամբ և թուլացնել կամ վերացնել հայկական ազգայնական շարժումները:

Կովկասյան ռազմաճակատում 1914-1916 թվականների հիմնական ռազմաքաղաքական արդյունքները նշանակալից էին։ Ռազմական առումով Ռուսական կայսրությունը որոշ սկզբնական հաջողությունների հասավ՝ գրավելով Արևելյան Անատոլիայի որոշ հատվածներ և առաջ շարժվելով դեպի Օսմանյան տարածք։ Սակայն նրանց առաջընթացին խոչընդոտեցին նյութատեխնիկական մարտահրավերները և օսմանյան հակագրոհները: Քաղաքական առումով Կովկասում հակամարտությունը սրեց գոյություն ունեցող էթնիկական լարվածությունը, հատկապես հայերի և թուրքերի միջև, ինչը հանգեցրեց վայրագությունների և զանգվածային տեղահանությունների, մասնավորապես՝ Հայոց ցեղասպանության:

Հայկական կամավորական շարժումը ի հայտ եկավ որպես պատասխան Օսմանյան կայսրության հայերի նկատմամբ խտրականության և բռնության քաղաքականությանը: Հայերը, մասնավորապես՝ Օսմանյան կայսրությունում բնակվողները, կամավորական ստորաբաժանումներ են ստեղծել՝ ռուսական բանակի կողքին կռվելու կովկասյան ճակատում։ Այս կամավորները դրդված էին իրենց համայնքները պաշտպանելու և իրենց դեմ կատարված վայրագությունների համար վրեժ լուծելու ցանկությամբ:

Կովկասյան ռազմաճակատի որոշ նշանավոր հայկական կամավորական ջոկատների թվում էին.

1. Հայ կամավորական կորպուս. Հայ ականավոր զորավար Անդրանիկ Օզանյանի հրամանատարությամբ այս կորպուսը վճռորոշ դեր է խաղացել Կովկասի տարբեր մարտերում։ Նրանք մասնակցել են Սարիկամիշի պաշտպանությանը և մեծ դեր են ունեցել Դիլմանի ճակատամարտում։
2. Հայկական լեգեոն. Դրաստամատ Կանայանի (Դրո) գլխավորությամբ այս ստորաբաժանումը ռուսական բանակի կողքին կռվել է Կովկասում, իսկ ավելի ուշ՝ պատերազմի այլ բեմերում, այդ թվում՝ Սինայի և Պաղեստինի արշավում։
3. Հայկական կամավորական ստորաբաժանումներ Մովսես Սիլիկյանին կից. Սիլիկյանը ղեկավարում էր հայ կամավորական ուժերը Կովկասում և առանցքային դեր խաղաց հայաբնակ տարածքները օսմանյան հարձակումներից պաշտպանելու գործում։

Այս հայկական կամավորական ստորաբաժանումները հասել են նշանակալի ռազմական հաջողությունների, այդ թվում՝ պաշտպանել հայկական գյուղերն ու քաղաքները օսմանյան ներխուժումներից, ապահովել ռազմավարական կարևոր դիրքեր և աջակցել տարածաշրջանում ռուսական հարձակողական գործողություններին: Այնուամենայնիվ, նրանք բախվեցին նաև զգալի մարտահրավերների, այդ թվում՝ մատակարարման պակասի, ձմեռային դաժան պայմանների և օսմանյան հակահարձակումների։ Չնայած այս մարտահրավերներին, հայկական կամավորական շարժումը կովկասյան ճակատում էական դեր խաղաց տարածաշրջանում հակամարտության ելքի ձևավորման գործու

Պարապունք 57

Թեմա՝ Վիետի թեորեմը։

Առաջադրանքներ։

1․ Լուծել քառակուսային հավասարումները ըստ Վիետի թեորեմի։

ա) x₁ = 4; x₂ = 2;
բ) x₁ = 5; x₂ = -3;
գ) x₁ = -4; x₂ = -2;
դ) x₁ = -5; x₂ = 3;
ե) x₁ = -17; x₂ = -3;
զ) x₁ = 23; x₂ = -1;
է) x₁ = -23; x₂ = 3;
ը) x₁ = -21; x₂ = -1;

2․ Հայտնի է, որ x²+17x+42=0 հավասարման արմատները ամբողջ թվեր են: Վիետի թեորեմի միջոցով գտիր դրանք: Արմատները գրիր նվազման կարգով:

x₁ = -3, x₂ = -14

3․ Կազմիր քառակուսային հավասարում, որի արմատներն են x₁=−1; x₂=−12 թվերը, ընդ որում, a=1

x^2 + 13x + 12 = 0

4․ Հայտնի է, որ բերված տեսքի քառակուսային հավասարման արմատները x₁=−8;x₂=−14 թվերն են: Ո՞րն է այդ հավասարումը:

x^2 + 22x + 112 = 0

5․ x²+px+114=0 հավասարման արմատներից մեկը  x₁=6 -ն է: Գտիր երկրորդ արմատը և p գործակիցը:
x₂ = 19;
p = -25;

Կետադրել նախադասությունները և վերլուծել ձևաբանորեն:

Կհանդիպես (բայ) նրան, (դերանուն) բայց, շախկապ հաջողություն գոյական չեմ ակնկալում:
Ուսին գոյական մնացել բայ է խոռոչաձև ածական սպի,գոյական  իսկ (շախկապ) հոգում գոյական չսպիացող բայ մի (դերանուն) ցավ (գոյական):
Մեքենան գոյական դղրդյունով բայ անցավ բայ քարե գոյական նեղ ածական կամուրջը գոյական  մի քանի շախկապ կիլոմետր գոյական համաչափ գոյական վազքով բայ սլացավ բայ գետի ափով գոյական, ապա շախկապ բարձրացավ բայ քարքարոտ ածական ճանապարհով գոյական:
Թողել բայ եմ դերանուն ներքև գոյական և շախկապ փառք գոյական և շախկապ գանձ ածական և շախկապ քեն ածական և նախանձ ածական:
Ոչ հայրենիք ունի  ոչ տուն  ոչ անուն:
Կրակը լափեց թե սերմ թե սերմնացան:
Նա այն հարուստներից էր որոնց պարսկերեն հորջորջումով կոչում են նովսիքա այսինքն նոր քսակի տեր:
Բոլորին զբաղեցնում էր մի միտք այն է վաստակել որքան կարելի է շատ և որքան կարելի է շուտ:
Հովիվներն աշխատում էին թաքցնել ոչխարների հոտերը և գուժում էին այդ բոթը:
Երիտասարդը մխրճվել էր մինչև հատակը և ոչ մի ապարանք չէր տեսել այդտեղ:
Կրակները վաղուց հանգել էին  և շարժումը դադարել էր:
Տներում վառվում էին կրակները և գյուղի վրա բացվում էր պարզ ու աստղազարդ երկինքը:
Հանգչում էին լույսերը և մի ակնթարթում մասրենին կորչում էր խավարի մեջ:

Կրկնողություն, բայ

1.Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք տվյալ նախադասությանը համապատասխանողը։

ա) Երեխան երկար լաց (լինելիս ճիշը,👍 լինելուց սխալ👎) շնչակտուր եղավ և նվաղեց։

բ) Ցանկապատի վրայով (թռչելիս ճիշտ👍, թռնելիս սխալ👎) տղան ոլորեց ոտքը և ստիպված էր մի քանի օր անցկացնել անկողնում պառկած:

գ) Պարտադիր չէ՝ շշուկով խոսեք. երեխան քնած (չի սխալ👎, չէ ճիշտ👍):

դ) Դավադիր գնդակը թիկունքից էր (դիպել, ճիշտ👍, դիպչել սխալ👎) նրան ու տեղնուտեղը սպանել:

ե) Այգում (զբոսնելիս ճիշտ👍, զբոսնելուց սխալ👎) անսպասելիորեն գտա մի քանի օր շարունակ ինձ չարչարող խնդրի լուծման ուղին

2. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.

ա) Տնօրենն ավելացրեց, որ ինքը բոլորովին էլ դեմ (չէ ճիշտ👍, չի սխալ👎) այդ առաջարկությանը։

բ) Արդեն երեք հեքիաթ եմ պատմել, բայց երեխան դեռ քնած (չի սխալ👎, չէ ճիշտ👍):

գ) Բայց նա երբեք էլ կողմ (չէ, սխալ👎 չի ճիշտ👍) եղել մեր՝ արտասահման մեկնելուն։

դ) Ես համոզվեցի, որ այդ երիտասարդը մարդ (չի, չէ ճիշտ👍) և երբեք էլ մարդ չի դառնա։

3. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծե՛ք ճիշտը.

ա) Մանկամարդ աղջիկը, մոմակալը ձեռքին, միջանցքով քայլում էր շատ զգույշ, որ մոմը (չհանգեր, չհանգչեր ճիշտ👍) օդի հանդիպակաց հոսանքից։

բ) Երազում ես հաճախ (թռնում, թռչում ճիշտ👍) եմ, և դա գերագույն հաճույք է:

գ) Ճակատդ հարվածից կարմրել է, և եթե սառը թրջոց չդնես, (կուռչի, կուռի ճիշտ👍)։

դ) Հալածյալը (թռչեց, ճիշտ👍 թռավ) ջրով լի խրամատի վրայով և կարողացավ խուսափել հետապնդողներից։

ե) Ոչ ոք երբևէ չի (փախչել, ճիշտ👍 փախել) իր ճակատագրից, որքան էլ հեռու է եղել սնահավատությունից։

զ) Ծնողների անուշադրության պատճառով երեխան մտավ առվակը և (թռչեց, թրջեց ճիշտ👍) կոշիկներն ու գուլպաները:

է) Վիրավոր զինվորն ընկերոջը խնդրում էր իրեն (թողնել ճիշտ👍, թողել) և վերադառնալ խրամատ, բայց ընկերը ամեն կերպ ջանում էր վիրավորին օգնել:

4. Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծեք ճիշտը.

ա) Քիմիական այդ նյութը (գործածվում է, գործ է ածվում) տարատեսակ օծանելիքներ պատրաստելու համար:

բ) Հարգելիս, (վեր մի՛ կաց, մի՛ վեր կաց). մենք նստած կզրուցենք:

գ) Սարեր ու ձորեր, իմ վիշտը (լացեք, լացեցեք), այս աշխարհում ինձ մխիթարող չունեմ:

դ) Գնա, քեզ հարմար ու քեզ արժանի տեղ գտիր, քեզ այս տունն այլևս (թողող, թողնող) չկա։

ե) Կրթությամբ լինելով բանասեր՝ Սուրենը անցավ վերապատրաստման դասընթաց և (դարձավ, դառավ) հաշվապահ:

զ) Կարենը դեռ դպրոցական տարիքից իր վերնաշապիկն ու գուլպաներն ինքն է (լվանում, լվում)։

է) Մենք այդ տղաներին մի քանի համապատասխան խոսք (ասեցինք, ասացինք), ու նրանք հասկացան, թե ում հետ գործ ունեն:

ը) Պետավտոտեսչության նոր որոշման համաձայն՝ (մգացված, մգեցված) ապակիներով ավտոմեքենաների երթևեկն արգելվում է:

թ) Հարգելի՛ ուղևորներ, երթուղայինների վարորդներին (մի՛ թույտ վեք, թույլ մի՛ տվեք) մեքենայում ծխել և վնաս տալ ձեր առողջությանը։

ժ) Հեռավոր երկրներից հում մսեղեն հնարավոր է ներմուծել միայն (սառացված, սառեցված) վիճակում:

ժա) Վերջին անգամ բաժակները (լցրինք, լցրեցինք), բայց չգիտես ինչու ոչ ոք այլևս չէր ուզում ո՛չ բաժակաճառ ասել, ո՛չ խմել։

ժբ) Ա՛յ հոգուդ մեռնեմ, ինչու չես (թողում, թողնում)՝ այդ անպատկառին մի երկու լավ խոսք ասեմ, որ իմանա՝ ում հետ ինչպես պետք է խոսել։

Առաջադրանք գրքից

Ո՞ր շարքի բոլոր բայերն են ա խոնարհման:

1) չեն անշարժացել, շատացող, բարձրացա, վարձած

2) եկած, չեմ մոռանա, արածում է, պիտի գնայիր

3) տված, հասա, կկայունանա, խաղացած

4) դարձող, լեռնանում են, ժպտում եմ, դիմացել է     «Ճիշտ»

2. Ո՞ր շարքի բոլոր բայերն են ա խոնարհման:

1) դարձե՛ք, ելա, կջանամ, մի՛ տուր

2) մոռացել եմ, պիտի կարդայինք, ցնծաց, կտոկան։     «Ճիշտ»

3) կերանք, հոգացող, բարձրացավ, տալիս է

4) պիտի խաղա, ցնցեց, ջանում է, ցոլցլաց

3. Ո՞ր շարքի բոլոր բայերն են ա խոնարհման:

1) մի՛ եկ, հասկացել եմ, զայրացել է, տվեց։ «Ճիշտ»

2) ասաց, տո՛ւր, դարձի՛ր, դողաց

3) պիտի հուսանք, թողել եմ, գալիս է, վշշում է

4) եղա, հավատալ, խոսող, զղջում է

4. Ո՞ր շարքի բոլոր բայերն են ե խոնարհման:

1) չեն շարժվում, շատանում է, հիշեցի, պարում է

2) հեռացել են, շտապեցի, գովերգեցին, պիտի խոսեիր   

3) փակցրած, եղավ, կերանք, վառված։ ։«Ճիշտ»

4) վազեց, պատկերելու էր, գոհացի՛ր, կդիմադրի

5. Ո՞ր շարքում բայի սխալ կազմություն կա:

1) թռչելիս, կարոտած, դիպչող, մոտեցած

2) նստեցնել, սառչած, ուրախացող, խմեցնել։ «Սխալ»

3) փախչելիս, սառչող, կպած, աշխատեցնել

4) փրկված, շփոթեցնել, կառչող, խոսող

6. Ո՞ր նախադասության մեջ բառագործածության սխալ ձև կա:

1) Արշակը փորձել էր Զինայի հետ փախչելարտասահման, բայց ոստիկանությունը նրան բռնել էր և տեղեկացրել Սմբատին:

2) Սարի լանջին բուսած մանուշակները բացել էին աչիկները և ժպտում էին արևին:

3) Բժիշկը պատվիրել էր օրը երկու անգամ դեղ կաթացնել հիվանդի աչքերի մեջ: «Սխալը»

4) Գարնանային արևը հալեցրել էր ձյունը, ու վարարած գետերը դուրս էին եկել իրենց ափերից:

3) Անծայրածիր հեռուներում աստիճանաբար մգացող լեռների սուր կատարները ահարկու տպավորություն էին թողնում:

4) Կարդալիս հանկարծ զգում էի, որ կտրվել եմ իրականությունից ու դարձել գրքի հերոսների ուղեկիցը

8. Ո՞ր նախադասության մեջ բառագործածության սխալ ձև կա:

1) Երկրաշարժից տուժած մարդկանց օգնության ձեռք մեկնեց ողջ աշխարհը:

2) Խանութի բացման օրը բոլոր հյուրերին նվիրեցին խոնավեցնող քսուքներ: «Սխալ»

3) Կապտավուն նժույգ հեծած ձիավորը ընթանում էր լարված և ուշադիր:

4) Շատ կարդալուց աչքի լույսը պակասել էր, ու ջահել օրերի նման այլևս մի քանի օրում մի գիրք չէր կարողանում ավարտել:

7. Ո՞ր նախադասության մեջ բառագործածության սխալ ձև կա:

1) Երբ փորձում էի նրան հիշեցնել տված խոստումները, չլսելու էր տալիս:

2) Դաշտի խաղաղությա։ն մեջ քնքշորեն բուրող ծաղիկները մի պահ մեղմեցին նրա հոգու ցավը: «Սխալ»

Check your progress

Ֆիզիկա

Դաս 25.    (29.04-03.05)

§52. Շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն:

1. Ինչի՞ համար է ծախսվում եռացող հեղուկին տրվող էներգիան:

Եռացող հեղուկին մատակարարված էներգիան օգտագործվում է հեղուկի մոլեկուլների միջև միջմոլեկուլային ուժերը հաղթահարելու և այն գազի կամ գոլորշու վերածելու համար։

2. Ի՞նչն են անվանում շոգեգոյացման ջերմություն:

Տվյալ զանգվածով հեղուկը նույն ջերմաստիճանի գոլորշու փոխարկելու համար անհրաժեշտ ջերմաքանակն անվանում են շոգեգոյացման ջերմություն:

3. Ի՞նչն են անվանում շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն:

Գոլորշացման հատուկ ջերմությունը ջերմային էներգիայի քանակությունն է, որն անհրաժեշտ է նյութի միավոր զանգվածը եռման կետում գոլորշիացնելու համար։

4. Ո՞րն է շոգեգոյացման տեսակարար ջերմության միավորը միավորների ՄՀ-ում:

Ջերմության հատուկ միավորն է Ջոուլը

5. Ի՞նչ է նշանակում «սպիրտի շոգեգոյացման տեսակարար ջերմությունը 9-105 Ջ/կգ է» արտահայտությունը:

Ալկոհոլի գոլորշիացման հատուկ ջերմությունը 9-105 Ջ/կգ է

6. Ինչպե՞ս են հաշվում այն ջերմաքանակը, որն անհրաժեշտ Է եռման ջերմաստիճանում հեղուկը գոլորշու փոխարկելու համար:

Եռման ջերմաստիճանում հեղուկը գոլորշու վերածելու համար անհրաժեշտ ջերմության քանակը կարելի է հաշվարկել Q = mL բանաձևով։

7. Ինչպե՞ս կարելի է փորձով ցույց տալ, որ գոլորշու խտացման ժամանակ էներգիա է անջատվում:

Գոլորշի խտացման ժամանակ էներգիայի արտազատումը կարող է փորձնականորեն ցուցադրվել՝ թույլ տալով գոլորշու խտանալ սառը մակերեսի վրա։

8. Ո՞ր մարմինն ունի ավելի մեծ ներքին էներգիա` 100 °C ջերմաստիճանի ջուրը, թե՞ դրա- նից ստացված 100 °C ջերմաստիճանի գոլորշին:

գոլորշին

9. Ինչու՞ մթնոլորտում ջրի գոլորշու խտացումն անձրևի կաթիլների կամ ձյան տեսքով հանգեցնում է օդի տաքացման:

Ջրային գոլորշին մթնոլորտում խտանում է անձրեւի կամ ձյան տեսքով, երբ շփվում է սառը օդի հետ:

10. cՊատասխանել հետևյալ տեսահարցերին։

Հարց․ Ինչու՞ է ավելի վտանգավոր գոլորշով այրվելը, քան եռացող ջրով։

Նախ, եռացող ջրի ջերմաստիճանը 100C է, մինչդեռ գոլորշու ջերմաստիճանը, հատկապես ճնշման տակ, կարող է շատ ավելի բարձր լինել, երկրորդը, երբ ջուրը դիպչում է մաշկին, նույնիսկ շատ տաք, այն ակնթարթորեն սառչում է մարմնի ջերմաստիճանով (որը միջինը կազմում է 36,6C): ). Գոլորշին, ընդհակառակը, ավելի շատ ջերմություն է արձակում, երբ գազային վիճակից անցնում է հեղուկ վիճակի և որպես խոնավություն «նստում» է մաշկի վրա։

Փորձարարական առաջադրանք․

Վերցրեք միանգամյա օգտագործման ներարկիչը (առանց ասեղի) և մոտավորապես կեսը լցրեք տաք ջրով: Մատով կիպ սեղմեք և փակեք ներարկիչի բաց ծայրը: Դանդաղ դուրս քաշեք մխոցը և դիտեք, թե ինչպե՞ս է ջուրը եռում (տես նկարը): Բացատրե՛ք դիտարկվող երեւույթը։ 

Ուշադրություն․ Զգույշ եղեք տաք ջրի հետ աշխատելիս:

Դիտել տեսանյութը։

Թարգմանություն

О великих людях

Многих великих людей в детстве считали отсталыми. Порой даже близкие люди. Ниже я хочу привести ряд фактов о них… Может быть, прочитав их вы иначе взглянёте на способности своих детей, внуков.

Альберт Эйнштейн — физик-теоретик, нобелевский лауреат. Доктор 20 университетов мира!

Не разговаривал до 3 лет, а затем ещё 4 года страдал косноязычием. Врачи твердили о том, что ребёнок умственно отсталый. Первая его фраза была «суп слишком горячий». Родители обрадовались. Ребёнок наконец-то заговорил! Тогда они поспешили выяснить, почему мальчик так долго молчал. На что сын дал ответ: «до этого случая всё меня устраивало». После этого случая детям, которые длительное время хранят молчание приписывают «синдром Эйнштейна».

Томас Эдисон — создал фонограф, усовершенствовал телеграф, телефон и электрическую лампочку. Кроме того, именно он предложил использовать слово «алло» в начале разговора! Ребёнок не отличался выдающимися способностями. В школе учился слабо. После четырёх месяцев обучения учителя рекомендовали его маме забрать его из школы. Так как многие подозревали, что ребёнок отстаёт в развитии, имеет серьёзные проблемы. Тем не менее это не помешало ему стать великим! Учителя тоже ошибаются! Не только доктора!

Владимир Маяковский — русский поэт XX века. Ребёнок страдал дислексией. Владимир прекрасно умел читать, был внимателен и с хорошей памятью. Но так и не смог осилить грамотное письмо. А в его стихах знаки препинания вместо него расставлял Осик Брик. Тем не менее — отклонение мальчика не помешало ему вырасти известным и талантливым!

Исаак Ньютон — физик, математик, астроном и механик в одно лице! Мальчишка родился недоношенным. Поздно научился ходить, ещё позже стал говорить! Многие считали его отсталым в развитии. Никто и подумать не мог, что мальчик превратится в разносторонне развитого юношу с гениальными способностями!

Константин Циолковский- философ, школьный учитель, основоположник теоретической космонавтики.

Юноша был отчислен из гимназии и прослыл блаженным дурачком, умственно отсталым ребёнком, которые не способен был решить даже элементарные задачи! Но жизнь всё расставила на свои мест

Людвиг ван Бетховен — композитор, пианист. Ключевая фигура классической музыки.

Но учитель юноши считал его абсолютно бездарным и необучаемым!

Дмитрий Менделеев — создал периодическую систему химических элементов, которой мы пользуемся по сегодняшний день! Удивительно, но мальчик Дима имел по химии твёрдую 3.

Притчи

Притча об обидах

Ученик попросил учителя:
– Ты такой мудрый. Ты всегда в хорошем настроении, никогда не злишься. Помоги и мне быть таким.
Учитель согласился и попросил ученика принести картофель и прозрачный пакет.
– Если ты на кого-нибудь разозлишься и затаишь обиду, – сказал учитель, – то возьми картофель. Напиши на нем имя человека, с которым произошёл конфликт, и положи этот картофель в пакет.
– И это всё? – недоумённо спросил ученик.
– Нет, – ответил учитель. – Ты должен всегда этот пакет носить с собой. И каждый раз, когда на кого-нибудь обидишься, добавлять в него картофель.

Ученик согласился. Прошло какое-то время. Пакет ученика пополнился картофелинами и стал достаточно тяжёлым. Его очень неудобно было всегда носить с собой. К тому же тот картофель, что он положил в самом начале, стал портиться. Он покрылся скользким гадким налётом, некоторый пророс, некоторый зацвёл и стал издавать резкий неприятный запах.

Ученик пришёл к учителю и сказал:
– Это уже невозможно носить с собой. Во-первых, пакет слишком тяжёлый, а во-вторых, картофель испортился. Предложи что-нибудь другое.

Но учитель ответил:
– То же самое происходит и с тобой. Просто ты это сразу не замечаешь. Поступки превращаются в привычки, привычки – в характер, который рождает зловонные пороки. Я дал тебе возможность понаблюдать этот процесс со стороны. Каждый раз, когда ты решишь обидеться или, наоборот, обидеть кого-то, подумай, нужен ли тебе этот груз.

Почему люди кричат?

Однажды Учитель спросил учеников:
– Почему люди при ссорах повышают голос?
– Наверное, они теряют спокойствие, – предположили ученики.
– Но зачем повышать голос, если второй человек находится рядом с тобой? – спрашивал Учитель.

Ученики недоумённо пожимали плечами. Им это и в голову никогда не приходило. Тогда учитель сказал:

Թարգմանություն

Մեծ մարդկանց մասին

Շատ մեծ մարդիկ մանկուց հետամնաց էին համարվում։ Երբեմն նույնիսկ մտերիմ մարդիկ: Ստորև ուզում եմ մի շարք փաստեր ներկայացնել նրանց մասին… Միգուցե դրանք կարդալուց հետո այլ հայացք գցեք ձեր երեխաների և թոռների կարողություններին։

Ալբերտ Էյնշտեյն — տեսական ֆիզիկոս, Նոբելյան մրցանակակիր։ Աշխարհի 20 համալսարանների դոկտոր.

Նա չէր խոսում մինչև 3 տարեկան, իսկ հետո ևս 4 տարի տառապում էր լեզվակապից: Բժիշկները պնդել են, որ երեխան մտավոր հետամնաց է։ Նրա առաջին արտահայտությունն էր «ապուրը շատ տաք է»։ Ծնողները հիացած էին. Երեխան վերջապես խոսեց. Հետո շտապեցին պարզել, թե ինչու է տղան այդքան երկար լռում։ Որդին պատասխանել է. «Մինչ այս դեպքը ինձ ամեն ինչ սազում էր»։ Այս դեպքից հետո երեխաներին, ովքեր երկար ժամանակ լռում են, վերագրվում են «Էյնշտեյնի համախտանիշի»։

Թոմաս Էդիսոն — ստեղծեց ֆոնոգրաֆը, բարելավեց հեռագիրը, հեռախոսը և լամպը: Բացի այդ, հենց նա է առաջարկել զրույցի սկզբում օգտագործել «բարև» բառը: Երեխան աչքի ընկնող ունակություններ չուներ. Դպրոցում վատ եմ սովորել. Չորս ամիս պարապելուց հետո ուսուցիչները մայրիկին խորհուրդ են տվել նրան դպրոցից դուրս հանել։ Քանի որ շատերը կասկածում էին, որ երեխան ուշացած է և լուրջ խնդիրներ ունի։ Այնուամենայնիվ, դա չխանգարեց նրան դառնալ մեծ: Ուսուցիչները նույնպես սխալվում են: Ոչ միայն բժիշկներ!

Վլադիմիր Մայակովսկին 20-րդ դարի ռուս բանաստեղծ է։ Երեխան տառապում էր դիսլեքսիայով. Վլադիմիրը հիանալի գիտեր կարդալ, ուշադիր էր և լավ հիշողություն ուներ։ Բայց ես երբեք չեմ կարողացել տիրապետել գրագետ նամակին։ Իսկ Օսիկ Բրիկն իր բանաստեղծություններում փոխարենը կետադրական նշաններ է տեղադրել։ Այնուամենայնիվ, տղայի շեղումը չխանգարեց նրան մեծանալ հայտնի և տաղանդավոր:

Իսահակ Նյուտոն — ֆիզիկոս, մաթեմատիկոս, աստղագետ և մեխանիկ բոլորը գլորվել են մեկում: Տղան վաղաժամ է ծնվել. Նա սովորեց ուշ քայլել, և նույնիսկ ավելի ուշ սկսեց խոսել: Շատերը նրան զարգացման հետամնաց էին համարում։ Ոչ ոք չէր կարող պատկերացնել, որ տղան կվերածվի բազմակողմանի, հանճարեղ ունակություններով երիտասարդի։

Կոնստանտին Ցիոլկովսկի — փիլիսոփա, դպրոցի ուսուցիչ, տեսական տիեզերագնացության հիմնադիր։

Երիտասարդին հեռացրին գիմնազիայից և հայտնի դարձավ որպես երանելի հիմար, մտավոր հետամնաց երեխա, ով ի վիճակի չէր նույնիսկ տարրական խնդիրներ լուծել: Բայց կյանքն ամեն ինչ իր տեղը դրեց

Լյուդվիգ վան Բեթհովեն — կոմպոզիտոր, դաշնակահար։ Դասական երաժշտության առանցքային դեմք:

Բայց երիտասարդի ուսուցիչը նրան համարում էր բացարձակ միջակ և անուսանելի:

Դմիտրի Մենդելեև — ստեղծել է քիմիական տարրերի պարբերական համակարգը, որը մենք օգտագործում ենք մինչ օրս: Զարմանալիորեն, տղա Դիման քիմիայից ուներ ամուր 3:

Առակներ

Առակ դժգոհությունների մասին

Աշակերտը հարցրեց ուսուցչին.
-Դու այնքան իմաստուն ես: Միշտ լավ տրամադրություն ունես, երբեք չբարկացած։ Օգնիր ինձ նույնպես լինել այդպիսին։
Ուսուցիչը համաձայնեց և աշակերտին խնդրեց բերել կարտոֆիլ և թափանցիկ տոպրակ:
«Եթե ինչ-որ մեկի վրա բարկանում ես և զայրանում ես,- ասաց ուսուցիչը,- ապա վերցրու կարտոֆիլը»: Դրա վրա գրեք այն անձի անունը, ում հետ կոնֆլիկտը տեղի է ունեցել, և այս կարտոֆիլը դրեք տոպրակի մեջ:
-Եվ այս ամենը? – տարակուսած հարցրեց ուսանողը:
«Ոչ», — պատասխանեց ուսուցիչը: – Այս պայուսակը միշտ ձեզ հետ պետք է կրեք: Եվ ամեն անգամ, երբ ինչ-որ մեկից նեղանում եք, դրան կարտոֆիլ ավելացրեք։

Աշակերտը համաձայնեց. Որոշ ժամանակ անցավ։ Ուսանողի պայուսակը համալրվել է կարտոֆիլով ու բավականին ծանրացել։ Շատ անհարմար էր այն միշտ քեզ հետ կրելը։ Բացի այդ, կարտոֆիլը, որը նա դրեց հենց սկզբում, սկսեց փչանալ։ Այն ծածկվեց սայթաքուն տհաճ ծածկով, ոմանք բողբոջեցին, ոմանք ծաղկեցին և սկսեցին արձակել սուր, տհաճ հոտ:

Աշակերտը եկավ ուսուցչի մոտ և ասաց.

• Այլևս հնարավոր չէ դա ձեզ հետ տանել: Նախ՝ պարկը շատ ծանր է, երկրորդ՝ կարտոֆիլը փչացել է։ Առաջարկեք այլ բան:

Բայց ուսուցիչը պատասխանեց.
-Ձեզ հետ նույն բանն է պատահում։ Դուք դա անմիջապես չեք նկատում: Գործողությունները վերածվում են սովորությունների, սովորությունները՝ բնավորության, ինչը ծնում է գարշելի արատներ։ Ես ձեզ հնարավորություն եմ տվել դրսից դիտարկել այս գործընթացը։ Ամեն անգամ, երբ որոշում եք վիրավորվել կամ, ընդհակառակը, ինչ-որ մեկին վիրավորել, մտածեք, թե արդյոք ձեզ պետք է այս բեռը։

Ինչու են մարդիկ գոռում.

Մի օր Ուսուցիչը հարցրեց ուսանողներին.
Ինչու են մարդիկ բարձրաձայնում, երբ վիճում են.
«Նրանք հավանաբար կորցնում են իրենց հանգստությունը», — առաջարկեցին ուսանողները:
– Բայց ինչո՞ւ բարձրաձայնել, եթե կողքիդ երկրորդ մարդն է: — հարցրեց Ուսուցիչը:

Ուսանողները տարակուսած ուսերը թոթվեցին։ Նրանց մտքով անգամ չէր անցնում։ Այնուհետև ուսուցիչն ասաց.
– Երբ մարդիկ վիճում են, և նրանց միջև դժգոհությունը մեծանում է, նրանց սրտերը հեռանում են: Եվ նրանց հետ միասին հեռանում են նրանց հոգիները: Նրանք պետք է բարձրաձայնեն միմյանց լսելու համար: Եվ որքան ուժեղ է նրանց վրդովմունքն ու զայրույթը, այնքան ավելի բարձր են գոռում։ Ի՞նչ է պատահում, երբ մարդիկ սիրահարված են: Նրանք չեն բարձրացնում իրենց ձայնը, բայց խոսում են շատ հանգիստ։ Նրանց սրտերը շատ մոտ են, և նրանց միջև հեռավորությունը գրեթե ամբողջությամբ ջնջված է

ՑԱՆԿԱՆՈՒՄ ԵՄ: Խորխե Բուկայ

Ցանկանում եմ, որ ինձ լսես՝ առանց դատապարտելու։
Ցանկանում եմ, որ արտահայտվես՝ առանց ինձ խորհուրդ տալու։
Ցանկանում եմ, որ ինձ վստահես՝ առանց ինչ-որ բան պահանջելու։
Ցանկանում եմ, որ ինձ օգնես՝ առանց իմ փոխարեն լուծել փորձելու։
Ցանկանում եմ, որ իմ մասին հոգաս՝ առանց ինձ նվաստացնելու։
Ցանկանում եմ, որ ինձ նայես՝ առանց ինձնից ինչ-որ բան կորզելու։
Ցանկանում եմ, որ ինձ գրկես՝ բայց չխեղդես։
Ցանկանում եմ, որ ինձ ոգեշնչես՝ առանց ստիպելու։
Ցանկանում եմ, որ ինձ աջակցես՝ առանց իմ փոխարեն պատասխանելու։
Ցանկանում եմ, որ ինձ պաշտպանես, բայց չխաբես։
Ցանկանում եմ, որ ինձ մոտիկ լինես, բայց անձնական տարածք թողնես։
Ցանկանում եմ, որ իմանաս իմ բոլոր անդուր գծերը։ Ընդունես և չփորձես դրանք փոխել։
Ցանկանում եմ, որ իմանաս… որ կարող ես ինձ վրա հույս դնել Անսահմանորեն:

Հարցարան

1.  Կա՞ միտք, որի հետ համաձայն չես: Եթե կա, հիմնավորիր առարկությունդ:
2. Շարունակիր այս շարքը՝ հարազատ մնալով ոճին:

Էդմոնդո դե Ամիչիս. Գրագիր Ջուլիոն

Էդմոնդե դե Ամիչիսը իտալացի գրող, քաղաքական գործիչ, լրագրող, մանկագիր և բանաստեղծ է: Հռչակվել է «Սիրտը» վիպակով, որը գրված է դպրոցականի ծրագրի ձևով։

Ջուլիոն սովորում էր ութերորդ դասարանում: Նա սև մազերով ու գունատ դեմքով տասնչորսամյա մի գեղեցիկ տղա էր՝ երկաթուղու ծառայողի ավագ որդին: Նրանց ընտանիքը մեծ էր, հոր աշխատավարձը՝ քիչ, և ծնողները դժվարությամբ էին ծայրը ծայրին հասցնում: Ուսման հարցում հայրը խիստ էր ու պահանջկոտ, քանի որ Ջուլիոն պետք է լավ սովորեր, ստանար ավարտական վկայական, աշխատանքի անցներ և օգներ հորը: Այդ պատճառով էլ տղան շատ էր պարապում ու թեև լավ էր սովորում, հայրը միշտ շտապեցնում էր ու խրախուսում որդուն: Ընտանիքի կարիքները հոգալու համար հայրը կողմնակի գործ էր վերցնում և գիշերները նստում գրասեղանի առաջ: Նա խոշոր փաթեթների վրա գրում էր հասցեներ և ազգանուններ և յուրաքանչյուր հինգ հարյուր փաթեթի համար ստանում է երեք լիրա: Բայց այդ աշխատանքը շատ էր հոգնեցնում նրան, և հաճախ ճաշի նստած պահերին նա գանգատվում էր տեսողությունից:
Մի անգամ Ջուլիոն ասաց հորը.
-Հայրի ՛կ, թո ՛ւյլ տուր՝ գիշերները աշխատեմ քո փոխարեն:
Բայց հայրը պատասխանեց.
-Ո ՛չ, տղա ՛ս, դու պետք է սովորես: Քո դասերն ավելի կարևոր են, քան իմ փաթեթները: Այլևս չխոսենք այդ մասին:
Որդին գիտեր, որ նման դեպքերում անհնար է հոր հետ վիճել, և այլևս չպնդեց, բայց հետո ահա թե ինչ արեց:
Ջուլիոն սպասեց, որ հայրը անկողին մտնի, ապա ինքը անձայն հագնվեց, մտավ հոր առանձնասենյակը, վառեց լամպը, նստեց գրասեղանի առաջ և սկսեց գրել՝ ճիշտ և ճիշտ նմանակելով հոր ձեռագիրը: Հաջորդ օրը հայրը շատ բարձր տրամադրություն ուներ.
— Դե ՛, Ջուլիո, քո հայրը դեռ կարգին աշխատող է: Երեկ երկու ժամում ես մեկ երրորդով ավելի հասցեներ եմ գրել, քան նախորդ օրը:
Հաջողությունից ոգևորված՝ հաջորդ օրը Ջուլիոն նորից անցավ գործի, Եվ այսպես շատ գիշերներ աշխատեց նա:
Այդպես ամեն գիշեր աշխատելով՝ Ջուլիոն քունը չէր առնում, առավոտյան վեր էր կենում հոգնած, իսկ երեկոները՝ դասերը պատրաստելիս, աչքերն իրենց-իրենց փակվում էին:
-Ջո ՛ւլիո,- ասաց հայրը մի անգամ առավոտյան,- ես քեզ այլևս չեմ ճանաչում. վերջին ժամանակներս դու բոլորովին փոխվել ես: Ես դժգոհ եմ քեզնից:
Տղան մտքում որոշեց վերջացնել իր գիշերային աշխատանքը, բայց նույն օրը՝ ճաշի ժամանակ, հայրը ուրախ ասաց.
— Գիտե՞ք՝ այս ամիս ես իմ փաթեթներով երեսուներկու լիրա ավելի եմ վաստակել, քան անցյալում:
Այս խոսքի վրա նա հանեց քաղցրավենիքով լի մի ծրար, որ գնել էր՝ ընտանիքի հետ այդ արտակարգ իրադարձությունը տոնելու: Երեխաները ծափ տվին ուրախությունից: Իսկ Ջուլիոն ինքնիրեն մտածեց. Ո ՛չ, իմ խե ՛ղճ հայրիկ, ես ստիպված դեռ էլի պիտի խաբեմ քեզ: Եվ նա շարունակեց իր գիշերային աշխատանքը:
Մի անգամ հայրը գնաց դպրոց՝ որդու՝ Ջուլիոյի վիճակից անհանգստացած՝ ուսուցչի հետ խոսելու:
-Ձեր որդուն այլևս առաջվա պես ուսումը չի հրապուրում: Դասերի ժամանակ ննջում է, հորանջում, ցրված է, մինչդեռ նա կարող է փայլուն հաջողությունների հասնել,- ասաց ուսուցչուհին;
Այդ վերեկո հայրը շատ խիստ խոսեց Ջուլիոյի հետ:
-Դու տեսնում ես, որ ես առողջությունս քայքայում եմ աշխատելով, որ դուք լավ սովորեք, իսկ դու ինձ չես օգնում:
Ջուլիոն սաստիկ նիհարեց և գունատվեց: Մայրը սկսեց անհանգստանալ, բայց հայրը, հարևանցի նայելով որդուն նկատեց.
-Դա նրանից է, որ նրան տանջում է խղճի խայթը: Նա այդպիսի տեսք չուներ, երբ լավ էր սովորում և շատ լավ աշակերտ էր:
Ջուլիոն վերջնականապես որոշեց դադարեցնել գիշերային աշխատանքը: Նույն այդ գիշեր նա վերջին անգամ վերկացավ անկողնուց, մտավ առանձնասենյակ, վերցրեց գրիչը: Բայց ձեռքը մեկնելիս դիպավ գրքին: Գիրքն ընկավ հատակին: Արյունը խփեց Ջուլիոյի երեսին. հանկարծ ու հայրը արթնանա: Տղան ականջը հպեց դռանը. ամեն ինչ լուռ էր: Ու սկսեց լարված գրել: Նա գրում ու գրում էր, իսկ այդ ժամանակ հայրը արդեն կանգնել էր նրա թիկունքում: Ընկնող գրքի աղմուկից նա արթնացել էր: Հայրը տեսավ փաթեթի վրա սահող գրիչն ու ամեն ինչ հասկացավ: Անհունք քնքշանքի ու զղջման զգացումը տիրեց նրան: Հոր ձեռքերը գրկեցին Ջուլիոյի գլուխը, իսկ նա անակնկալից ճչաց.
-Հայրիկ, ների ՛ր ինձ, ների ՛ր:
— Ո ՛չ, այդ դո ՛ւ ներիր ինձ,- պատասխանեց հայրը արցունքներից դողահար ձայնով՝ համբույրներով ծածկելով որդու գլուխը,- ես ամեն ինչ հասկացա, իմ թանկագին տղա, գնանք ինձ հետ:
Եվ հայրը Ջուլիոյին տարավ արթնացած մոր անկողնու մոտ:
— Համբուրի ՛ր մեր սքանչելի տղային,- ասաց նա,- Ջուլիոն չորս ամիս չի քնել և աշխատել է իմ փոխարեն: Ես այնպես դաժանորեն տանջում էի նրան, մինչդեռ նա վաստակում էր մեր հացը:
Չորս ամսվա մեջ առաջին անգամ Ջուլիոն թեթևացած սրտով մտավ անկողին և քնեց երկար: Չորս ամսվա մեջ առաջին անգամ նա քնեց խաղաղ քնով և ուրախ երազներ տեսավ, իսկ երբ արթնացավ, իր կողքին ՝ անկողնու ծայրին, տեսավ քնած հոր գլուխը: